Anayasanın 2. maddesinde düzenlenen Cumhuriyetin temel nitelikleri, genel olarak bireylerin yönetime katılmasına imkan tanımaktadır. Ayrıca düşünceyi ifade hürriyeti; basın hürriyeti, süreli ve süresiz yayın hakkı, toplantı hak ve hürriyetleri, çalışanların örgütlenme hakları, seçme-seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakları ve dilekçe hakkı kamu denetimini düzenleyen başlıca anayasal düzenlemelerdir. Halkın kamu yönetimine doğrudan müdahale ettiği önemli bir denetim yolu olan seçimler, yetersiz bulunan yönetim kadrosunun seçimlerde değiştirilmesini ve kamu yönetiminin bir diğer önemli parçası olan yerel yönetimlerin karar ve yürütme organlarının da oluşmasını sağlamaktadır. Halkın oyuna başvuracağını bilen yönetim kadrosu, halkın talep ve eğilimlerine duyarsız kalamayacaktır. Kamu yönetimine saydamlık ve açıklığın gerçekleşmesi için, bireylerin idarenin işleyişine ilişkin bilgi ve belgelere her zaman ulaşmaları mümkün olmalıdır. Bilgi ve belgelere ulaşma imkanı, kamu yönetimin faaliyetlerinden haberdar olmayı ve varsa usulsüz, hukuka aykırı iş ve işlemleri öğrenmeyi sağlayacaktır. Halkın hatalı işlemleri öğrenme ihtimali, yönetimi dikkatli davranmaya sevk edeceği için dolaylı bir denetim yapılmaktadır. Kamu kurum ve kuruluşlarında açıklık ve şeffaflık kavramı, olumsuz olarak görülen gizlilik kavramının giderilmesi ile yönetilenlerin yönetenlerin işlem ve faaliyetlerini denetlemesinin sağlanması düşünceleri üzerine ortaya çıkmıştır.