Hóa ra những thứ mà bố mẹ dạy hồi bé đều sẽ đúng, chỉ là khi nào nó đúng, và nó sẽ đúng như thế nào. 1. Mẹ dạy phải gập quần áo thường xuyên. Năm đó tôi lười biếng, cho rằng chẳng cần thiết. Năm 25 tuổi, ở một mình vài năm, tự dưng lại đổi gu ăn mặc từ quấn giẻ ra đường thành ăn mặc chỉn chu, bảnh bao một tí. Năm 20 tuổi, mỗi khi ra đường tôi chỉ cần dậy trước giờ lăn bánh 5 phút, nhanh chân chạy vào đánh răng rửa mặt, khoác tạm cái sơ mi nhăn nhúm bị giày vò trong tủ, mặc thêm một cái quần chẳng đâu vào đâu, có khi mặc cái quần ngố bò, xắn ống tay lên một cách thô thiển và ngu ngốc là đã sẵn sàng đi học. Và dĩ nhiên, cách ăn mặc tùy tiện tạo ra rất nhiều thứ cũng tùy tiện: khi về nhà, quần áo tôi vứt chỏng chơ khắp giường. Có khi quần lót còn quẳng cả lên phần mô tơ quạt (cái cục gì đằng sau cái quạt cây ấy). Mỗi khi cần tìm cái gì, mặc cái gì đặc biệt, tôi chạy loăng quăng khắp nhà chỉ để tìm xem cái áo sơ mi mình thích, đôi tất đen đúng combo hay cái quần lót mới mua nằm ở đâu. Thậm chí tủ của tôi còn chẳng có cái quần vải đen nào để giúp tôi tự tin khi đi sự kiện. Tôi có rất nhiều thứ trong tủ quần áo, nhưng khi cần lại chẳng có gì để mặc. Thế nên, năm 25 tuổi, tôi nhận ra: nếu không gập quần áo hay treo lên cẩn thận, lúc cần mặc sẽ phải đi là lượt lại rất mất thời gian. Chẳng ai muốn mình hấp tấp vội vã cả. Sự lười biếng hôm nay sẽ phải trả giá bằng sự vất vả của một ngày nào đó. 2. Còn mắng là còn thương, ghét thì mặc kệ. Hồi nọ mình cứ nghĩ bố mẹ ghét mình lắm vì ngày nào cũng bị mắng tỉ tỉ thứ trên đời. Mình chẳng được làm những gì mình muốn, không được ngủ đã con mắt đến tận trưa, không được lười ăn bỏ bữa vì không đói, không được ngồi máy tính quá 1 giờ mỗi ngày. Rồi một ngày 25 tuổi, mình ngồi máy tính 14 tiếng/ngày, tự kiểm soát giờ giấc ăn ngủ, được làm mọi thứ mình thích. Và mình bắt đầu nhớ những lời mắng mỏ của bố mẹ. Chúng ta càng lớn sẽ càng cô đơn, bởi chúng ta quá bận rộn với cuộc sống của riêng mình. Một ngày 25 tuổi, bố mẹ chẳng mắng mình vì ngủ nghê quá nhiều nữa; những tiếng mắng mỏ ít đi, giọng nói cũng bớt oang oang. Độ vang của âm thanh tỉ lệ nghịch với số lượng tóc bạc trên đầu bố mẹ và tỉ lệ thuận với những vấn đề sức khỏe họ mắc phải. Mình càng lớn, bố mẹ càng già đi. Sự trưởng thành của chúng ta có lẽ mãi không bắt kịp tốc độ bạc tóc của cha mẹ. Vậy nên, hãy trân trọng những người mắng bạn rằng bạn đang làm thứ gì đó không ổn - cũng giống bố mẹ - có thể họ muốn bạn tốt lên, cũng để công việc của họ tốt lên. Cứ tin như thế, cuộc sống của chúng ta sẽ bớt gò bó và khổ cực. Nếu họ còn mắng mỏ, tức là họ còn quan tâm đến những gì chúng ta làm, chúng ta vẫn có giá trị trong lòng họ. Nếu họ không buồn nói gì nữa, tức là chúng ta đã nằm trong điểm mù rồi. 3. Thắp hương. Bố mình rất hay mắng mẹ là mê tín, và mình thì chẳng phải người có đức tin. Vậy nên mỗi khi mẹ rủ đi chùa, trong lòng mình thấy lười. Nhưng hóa ra đi chùa hay thờ cúng không phải để cầu xin điều gì, mà là tìm một nơi đặt niềm tin, một hướng đi đúng đắn trong cuộc đời này - với mình, đó mới là giá trị của tôn giáo. Thờ cúng tổ tiên còn để nhắc mỗi người về những kỷ niệm đẹp khi họ còn bên nhau. Có một lần mẹ chia sẻ bài với đại ý "Còn mẹ là còn đường về nhà", mình chợt nghĩ gở một phút, hai mắt nóng ran, sống mũi hơi lạ; một giọt nước mắt nghịch ngợm lăn khỏi khóe mắt. Thế nên mình cũng bắt đầu thắp hương vào ngày rằm và mùng một, đôi khi tiện lúc nào thắp lúc đó. Không hẳn vì tin vào Đức Phật hay bề trên, mà vì muốn khép bản thân vào một nguyên tắc, một quy luật, và muốn hiểu sự vất vả của mẹ khi lo thờ cúng suốt nhiều năm. Đức tin đôi khi không phải sự xin xỏ hay mong chờ được ban phước; đức tin là để hướng chúng ta đến điều đúng đắn. Thờ cúng tổ tiên có lẽ không phải để mời họ về ăn Tết cùng mình, mà là khoảnh khắc để nhớ về những giây phút tuyệt vời ta đã đi cùng họ. Giống như trong phim hoạt hình Coco (2017), "một người chỉ thật sự chết khi không còn ai nhớ về họ". 4. Dọn nhà. Người ta nói đúng - tình yêu của bố luôn là tình yêu khó hiểu nhất. Bố luôn mắng mình vì lười quét dọn, lau nhà, đồ đạc bày bừa. Thật buồn cười là cả mình và mẹ đều có cái tính bày bừa này, và mình thì "chúa tể bừa bãi". Năm 20 tuổi, mình chống chế rằng như thế quen rồi, như thế cho dễ tìm, và đừng ai dọn phòng mình cả. Hồi còn ở với chị, có lần cô giúp việc dọn phòng, mình phải cười và nhắc: "Sau cô cứ kệ cháu nhé, phòng cháu cháu tự dọn được rồi". Thế là phòng mình luôn như cái ổ chuột. Sàn có khi cả tháng chẳng lau, tóc rơi đầy quanh bàn học, chân đi thì sạn. Phòng chung cư khó mở toang cửa sổ cho thoáng; mình lại thích riêng tư nên cửa lúc nào cũng đóng. Không khí dần ngột ngạt, mùi con trai ám chặt, chưa kể quần áo cũ dù không mồ hôi cũng dần có mùi kỳ lạ mà mình không nhận ra. Một không gian bí bách, không sạch sẽ dễ khiến suy nghĩ cũng ngột ngạt y như vậy. Suốt thời gian ấy, mình chìm trong tiêu cực và tầm mắt hạn hẹp, bởi lười ra ngoài hít thở. Mình rất thích thiên nhiên, nhưng lại quá lười để tận hưởng hay chăm sóc nó. Có một ngày mình đọc bio của một bạn trên Instagram tên Lương Hạ Vy - có câu "You are your home". Một căn nhà lộn xộn, một không gian bày bừa thì chẳng thể vun đắp cho tầm nhìn vượt trội, cũng không thể chắp cánh cho tư duy mạch lạc, một bộ não thông thái. Chưa kể, mỗi khi ai đó muốn qua nhà chơi, hay anh em muốn tụ tập, bạn lại phải từ chối, hoặc lại rục rịch dọn nhà trong vội vã. Sống có kỷ luật một chút chính là đối tốt với mình. Vậy ra, khi tâm trí rơi vào ngõ cụt, việc dọn nhà cũng giống như dọn dẹp lại tâm trí. Quét sạch tàn dư, vứt bỏ những thứ không cần thiết, sắp xếp mọi thứ gọn gàng như cách trí tuệ của chúng ta nên hoạt động. 5. Dù trong hoàn cảnh nào, cũng phải có khả năng độc lập. Dù là phụ nữ và được chồng nuôi, cũng phải có khả năng kiếm tiền để khi không ai bên cạnh, chúng ta có thể tự nuôi thân. Câu này rất đúng nếu chúng ta không nghĩ theo hướng cực đoan kiểu: "Phải độc lập, đừng dựa dẫm vào ai". Hãy nhớ từ khóa là "có khả năng độc lập". Chẳng ai độc lập quá mà hạnh phúc, cũng chẳng ai dựa dẫm quá mà an yên. Sự độc lập thế kỷ 21 thường được hiểu là người trẻ độc thân, sống một mình, ăn uống ốm đau đều tự chăm sóc. Nhưng như thế liệu có hạnh phúc không? Năm 21 tuổi, mình bắt đầu sống một mình vì nghĩ có thể tự lo mọi thứ mà chẳng cần ai. Đúng, mình có thể tự lo, nhưng vẫn cần một người ở cạnh, vì lúc ốm đau ai cũng thấy cô đơn. Năm 21 tuổi, đúng mùa dịch sốt xuất huyết, mình sốt li bì vài ngày rồi quyết định đi khám một mình bằng taxi ở Bạch Mai. Hôm đó chẳng ai đi cùng được; bệnh viện đông nghẹt. Cũng may mẹ nhờ người quen đặt giúp lịch xét nghiệm để gọn gàng hơn; nếu không có lẽ chạnh lòng lắm. Vì năm đó có người thân lo giúp một phần, mình lại ngỡ một mình thật ổn. Năm 25 tuổi, mình tiêm vắc xin xong "oẳng" nguyên 2 ngày. Ăn uống cầm hơi, thứ duy nhất nằm cạnh là 2 con mèo buồn bã. Lúc đó mình chợt nghĩ: "Hóa ra đây là cái gọi là sự cô đơn". Chúng ta chẳng ai muốn làm ốc đảo cô đơn cả, nhưng khi cần vẫn phải tự đứng dậy. Khi có người thân, chúng ta buồn thì được dỗ; còn khi một mình, buồn làm gì có ai dỗ đâu. Khi chia tay, than khóc cũng chẳng để làm gì. Chúng ta khóc theo bản năng để được mẹ dỗ lúc nhỏ; khi chỉ còn một mình, bản năng độc lập lại đáng giá. 6. Ai cũng thích có quà, nhưng nếu phải nói ra mình muốn có quà, thì nó chẳng còn ý nghĩa. Mẹ không dạy mình điều này, nhưng lại chính là người khiến mình nhận ra. Năm 2018, mình đi Đà Nẵng cùng một người bạn. Đi kiểu sinh viên, không nhiều tiền, giữa lúc đang tận hưởng, mình gọi về cho mẹ: * "Mẹ à, con nên mua gì về nhà nhỉ? Con chẳng biết mua gì cả." * "Thôi, mua làm gì cho phí tiền." Thế là mình chẳng mua gì thật. Rồi khi về nhà, mẹ lại bảo: "Đi chơi mà chẳng biết mang cái gì về." Mình - với suy nghĩ năm 22 tuổi - kiểu: "Ủa? Con hỏi đến 4 lần mà mẹ không dặn nên mua gì. Chứ con biết mua gì đâu?" Năm 2019, mình đi Thái Lan diện công tác, dĩ nhiên chẳng vui trong một chuyến đi dính công việc. Không có thời gian đi chơi riêng, cũng không kịp để ý mua quà. Người yêu cũ thấy mình về tay không thì hậm hực, dù đã nói: "Tớ không mua gì về nhà đâu, vì không có thời gian đi chơi nhiều." Nhưng đôi khi họ không hiểu những gì mình trải qua; họ chỉ tin rằng trong thời gian mình đi, trong lòng không hề có họ, nên balo mới chẳng có gì làm quà. Vậy nên ai cũng muốn nhận quà; chẳng cần to, chỉ cần có. Như mẹ mình ghét mua đồ linh tinh về nhà, nhưng khi mình mang 5 cành hoa ly về dịp sinh nhật mẹ, ngày hôm ấy vẫn đẹp trời. Quà cáp không phải để nói lên đẳng cấp người tặng, cũng không nhất thiết phải quá thiết thực; quà cáp là để thay bạn nói ra sự quan tâm dành cho người được tặng. Đường trưởng thành khó mà đi đường tắt. Thế nên, dù chúng ta chưa kịp đi qua để hiểu, hãy cứ ngồi lắng nghe ba mẹ nói khi còn thời gian. Trọn một câu nói, vẹn một chân tình.